(WIP) - Loài mối Coptotermes formosanus là một sinh vật hại nổi tiếng, nhưng chúng cũng là một mô hình thú vị để nghiên cứu về sự tiến hóa của mối và những tập tính phức tạp trong nhóm côn trùng xã hội. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Côn trùng và Môi trườngvề tập tính xã hội của mối thợ ở các quần tộc mối non và già cho thấy rằng, ở giai đoạn trưởng thành, việc phân công nhiệm vụ theo tuổi của mối thợ trở nên phức tạp hơn.
Trong nghiên cứu về mối, mối thợ được phân chia thành hai nhóm khác nhau: (1) nhóm mối bậc thấp, tiêu hóa gỗ với sự trợ giúp của các sinh vật đơn bào protozoa, và (2) nhóm mối bậc cao, không còn protozoa nhưng đã phát triển mối liên hệ cộng sinh phức tạp hơn với nấm và vi khuẩn. Tuy nhiên, giống Coptotermes đại diện cho một nhóm thú vị, bởi vì các loài mối trong giống này là giao thoa giữa nhóm mối bậc thấp và nhóm mối bậc cao. Chúng vẫn có các sinh vật đơn bào trong hệ tiêu hóa giống với nhóm mối bậc thấp, nhưng chúng có nhiều tập tính giống như nhóm mối bậc cao.
Nghiên cứu của He Du và cộng sự (2017) thuộc Đại học Florida Hoa Kỳ cho biết các quần tộc C. formosanus trưởng thành thể hiện đa hình tuổi phức tạp, nghĩa là mối thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tùy theo tuổi của chúng. Hiện tượng này được biết đến ở ong và một số loài kiến; Tuy nhiên, ở mối, nó chỉ được báo cáo trong một số mối bậc cao. Coptotermes formosanus là mối đe dọa đối với các công trình kiến trúc, và chúng mang đặc điểm của mối bậc thấp (sự có mặt của protozoa) và đặc điểm đặc trưng của nhóm mối bậc cao (đa hình tuổi). Nhóm nghiên cứu đã làm sâu thêm nghiên cứu của họ bằng cách so sánh sự phức tạp về hành vi của các quần tộc mối trưởng thành với sự phức tạp về hành vi của các quần tộc mối còn non. Họ nhận thấy rằng, khi quần thể trưởng thành và ngày càng già đi và lớn hơn, quần tộc mối sẽ càng có nhiều tập tính hoạt động phức tạp hơn. Nói cách khác, ngay từ khi bắt đầu cuộc sống của mình, quần tộc mối nhỏ thể hiện ít tập tính của mối hơn, nhưng khi quần tộc lớn lên và trưởng thành, chúng sẽ dần dần thể hiện các tập tính của nhóm mối cao hơn.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, loài mối C. formosanus là một hình mẫu tốt để nghiên cứu về sự biến đổi mang tính tiến hoá, vì tập tính biến đổi của quần tộc sự phát triển nhanh về tập tính của thuộc địa lại tóm lượt sự phức tạp của tập tính trong mối quan hệ phát sinh.
Bài gốc
Development of Age Polyethism With Colony Maturity in Coptotermes formosanus (Isoptera: Rhinotermitidae)
He Du, Thomas Chouvenc , Nan-Yao Su
Environmental Entomology, Volume 46, Issue 2, 1 April 2017, Pages 311–318,
Người viết: ThS. Nguyễn Thúy Hiền
Trung tâm Nghiên cứu Phòng trừ mối
Tin mới nhất
